- Ксёндз Андрэй, раскажыце, калі ласка, нашым чытачам, як пачалася Ваша гісторыя ў Карытас Віцебскай дыяцэзіі?
- Я з'яўляюся дырэктарам Карытас Віцебскай дыяцэзіі ўжо практычна 7 гадоў. Калі прыйшоў новы біскуп, Алег Буткевіч, ён адразу ж запрасіў мяне ўзначаліць Карытас. Так пачалася мая дзейнасць у гэтай арганізацыі, хоць я нават не думаў, што буду дырэктарам, калі шчыра. Але пагадзіўся з ініцыятывай біскупа.
- Цікава даведацца, якім Вы прадстаўлялі Карытас да прыходу, 7 гадоў таму? І пра тое, як змянілася Ваша меркаванне аб дзейнасці дабрачыннай арганізацыі цяпер. За гэтыя гады шмат праектаў ужо рэалізавана і, хутчэй за ўсё, калі абывацель, незалежна ад таго, ці святар гэта, ці свецкі чалавек, глядзіць на Карытас з боку – гэта адно, а калі трапляеш сюды…
- Так, гэта зусім іншае. Для большасці людзей, нават святароў, Карытас – гэта дапамога, праекты, раздача гуманітарнай дапамогі. А калі ўнікаеш у дзейнасць знутры, разумееш, што трэба займацца праектамі, што кудысьці трэба часам паехаць, прасіць, часам нават з працягнутай рукой, праяўляць дыпламатыю, умець дзякаваць, не крывадушнічаючы пры гэтым, казаць людзям, што рэалізацыя менавіта гэтых праектаў неабходная, патрэбная, хоць часам і самому здаецца, што некаторыя праекты не заўсёды адпавядаюць патрэбам нашай краіны. Мы з партнёрамі жывем у розных умовах, бачанне ў нас рознае. Але, калі яны дапамагаюць, калі лічаць, што дадзены праект для нас неабходны, спрабуем, ва ўсякім выпадку, рэалізаваць гэты праект, убудоўваючы яго ў нашы рэаліі, адаптуючы да канкрэтных умоў. Часам узнікаюць складанасці, не заўсёды людзям можна растлумачыць, не заўсёды людзі разумеюць, што патрэбныя розныя праекты. Для мяне Карытас – гэта заўсёды дапамога бедным, людзям з інваліднасцю, адзінокім пажылым. Для мяне Карытас – гэта ў першую чаргу сацыяльныя праекты, а не адукацыйныя. Я быў далёкі ад адукацыйных праектаў. Цяпер ужо па-іншаму на іх гляджу, хоць часта, калі агучваю праекты маім сябрам, святарам у парафіях, не заўсёды знаходжу разуменне. Аднак, паглядзеўшы на сябе з боку абывацеля, ўсведамляю, што да некаторых праектах я, магчыма, сапраўды гэтак жа аднёсся б з неразуменнем.
- Ксёндз Андрэй, калі б Вам цяпер прапанавалі стварыць ідэальны Карытас у Беларусі, якімі напрамкамі дзейнасці займалася б гэтая арганізацыя?
- У маім бачанні ідэальны Карытас – гэта Карытас, які займаецца сацыяльнай працай, толькі сацыяльнай працай. Мы нават набылі суседняе з офісам памяшканне, каб у нашай арганізацыі людзі адчувалі сябе як дома. Тыя ж самыя людзі з інваліднасцю, якія тут займаюцца танцамі, граюць на музычных інструментах, спяваюць, вучацца гатаваць, гатуюць ежу і ядуць разам. Для пажылых людзей, якія сюды прыходзяць, мы купілі масажныя крэслы, каб яны маглі прыйсці адпачыць, паесці, пабыць з намі на Святой Імшы, адсвяткаваць у нас дні нараджэння. Я, напэўна, у ідэале бачу Карытас па італьянскай структуры. Будучы пробашчам прыходу на поўначы Італіі, я сутыкаўся з дзейнасцю парафіяльнага Карытас. Для Карытас Італіі, як і італьянскіх прыходаў у цэлым, характэрны сход людзей у парафіяльных дамах, дзе яны адчуваюць сябе як дома, дзе збіраюцца на агульныя святы. Я служыў у невялікім прыходзе (3,5 тысячы – насельніцтва горада), які размешчаны ў гарах у 800-х метрах над узроўнем мора. Там усе людзі ведаюць адзін аднаго. Я, напрыклад, ведаў імёны ўсіх дзяцей, якія вучыліся ў школе. Як настаяцель, маючы адпаведную адукацыю, я быў настаўнікам рэлігіі для прыкладна 800 дзяцей.
Для мяне ідэальны Карытас – гэта ідэя быць у сям'і, быць у доме. Прыход (парафія) – гэта дом, прыход – гэта тое, што аб'ядноўвае людзей. І ўсё гэта я пераношу на наш Карытас. Уся мая ўвага, усё, што мы тут робім, як працаўнікі, накіравана перш за ўсё на адносіны адзін да аднаго. На першым месцы – адносіны да людзей, якія да нас прыходзяць, да інвалідаў, каб яны знаходзілі тут добрых, спагадлівых людзей. Нашы бабулі ў Карытас «души не чают», для іх – гэта вялікая радасць сабрацца тут. Яны прыходзяць, прыносяць выпечку, адзначаюць Дзень нараджэння. Праблема ў тым, што на сённяшні дзень у свеце высокіх тэхналогій людзі неяк закрываюцца адзін ад аднаго: дзеці ад бацькоў, бацькі ад дзяцей. Кожны сядзіць у сваім гаджэце-планшэце, тэлефоне. І на адзінокіх людзей у іх не застаецца часу.
- Так, на жаль, надыходзіць эра адзінокіх людзей, пры тым, што развіты абсалютна ўсе магчымасці для зносін.
- Калі б у мяне была магчымасць, я б пабудаваў вялікі будынак у цэнтры Віцебска. І ў кожным раённым цэнтры, у невялікіх гарадах, каб людзі маглі прыходзіць туды, займацца рознымі відамі творчасці, рукадзеллем, маглі паабедаць разам. У тым ліку людзі з інваліднасцю. Гэта маё бачанне. Я б вядома хацеў такі Карытас.
- Скажыце, калі ласка, якія праекты Вы лічыце найбольш значнымі ў дзейнасці Карытас Віцебск?
- Па-першае, праект Бетэль*. Мы спецыялізуемся на дапамозе людзям з інваліднасцю, якія штодня наведваюць наш офіс, мы рыхтуем для іх ежу. Зоя Коршунава прафесійна займаецца з імі. Яны могуць тут і паесці, і пагутарыць, і атрымаць матэрыяльную дапамогу. Вы разумееце, што гэтыя, найменш сацыяльна-абароненыя людзі імкнуцца туды, дзе да іх лепш за ўсё ставяцца, дзе можна атрымаць усебаковую падтрымку.
Другі значны праект – гэта Студыя інклюзіўнага танца "Імпэт" пад кіраўніцтвам Марыны Булатоўскай. Гэта першая, створаная ў нас, і адзіная, напэўна, з усіх студый, якая ўдзельнічала ў міжнародных конкурсах. Мы выязджалі ў Маскву на міжнародныя конкурсы, займалі прызавыя месцы. На сённяшні дзень у Карытас Віцебск нават ёсць спецыяльныя каляскі для танцаў. Гэта вельмі цікавы напрамак для развіцця людзей з абмежаванымі магчымасцямі. У апошнія гады мы дамовіліся з кс. Валерыем, арганізатарам парафіяд Віцебскай дыяцэзіі, адзін з дзён Парафіяды прысвячаць удзелу ў ёй людзей з інваліднасцю. Да ўдзелу запрашаюцца прадстаўнікі тэрытарыяльных цэнтраў. Такія мерапрыемствы даюць магчымасць людзям з абмежаванымі магчымасцямі добра сумесна правесці час.
Трэці значны праект – гэта Рэсурсны цэнтр для людзей з дэменцыяй, для пажылых людзей. Сацыяльныя работнікі Карытас выязджаюць на дом да адзінокіх, пажылых людзей, якія не могуць прыйсці да нас, у Карытас, самастойна. Тыя пажылыя людзі, якія ў летні перыяд могуць выехаць на дачы, у зімовы часта вымушаныя сядзець у адзіноце дома, не маючы магчымасці з кімсьці пагутарыць. У некаторых з іх дзеці жывуць далёка, у іншых гарадах, краінах. На сённяшні дзень у такіх пажылых людзей ёсць магчымасць звязацца з роднымі праз тэлефоны, смартфоны. Мы тут дапамагаем наладзіць ім смартфоны, тлумачым, як карыстацца магчымасцямі гэтых прылад, запампоўваем неабходныя праграмы. Калі ў іх няма ўласных, то даем свае смартфоны, ноўтбукі. Так вырашаем пытанне зносін, якіх зараз так не хапае.
У дні хрысціянскай культуры, якія праходзяць у Калядны і Велікодны перыяды, мы праводзім розныя конкурсы.
Яшчэ да ліку значных праектаў можна аднесці Сталовую для бяздомных.
- Якія ёсць значныя праекты з удзелам дзяцей?
- З-за пандэміі рэалізацыя аднаго з іх трохі прыпыненая, з-за каранціну нашы валанцёры не могуць наведваць дзіцячае аддзяленне псіхіятрычнай бальніцы, у той час як раней яны рабілі гэта штотыдзень.
Яшчэ адзін вялікі праект, аб якім на сустрэчы гаварыла Аліна, для дзяцей, дзе ідзе супрацоўніцтва з Карытас Прага - «Дапамога дзецям» са шматдзетных сем'яў, сем'яў, у якіх выхоўваецца дзіця-інвалід, апякунскіх, прыёмных, няпоўных сем'яў. Сем'ям прадастаўляецца дапамога ў выглядзе грашовых сродкаў, бацькі самі купляюць усё неабходнае для сваіх дзяцей. Для дзяцей па гэтым праекце таксама арганізоўваюцца экскурсіі, забаўляльныя мерапрыемствы. Праца па праекце вядзецца ў Віцебскім, Браслаўскім, Глыбоцкім, Пастаўскім раёнах. Раней для дзяцей былі арганізаваныя экскурсіі ў Чэхію, дзе іх гасцінна прымалі чэшскія сем'і і супрацоўнікі Карытас Прага, цяпер з-за пандэміі выезды абмежаваныя, таму маюць зносіны з сем'ямі пры дапамозе гаджэтаў і лістоў. Мэтай праграмы з'яўляецца не толькі фінансавая падтрымка, але і наладжванне з дабрадзеямі з Чэшскай Рэспублікі асабістага кантакту, які таксама спрыяе агульнаму асобаснаму развіццю дзяцей.
- А якія адукацыйныя праграмы?
- Праект "Спазнаем сваю веру". Мы даем падручнікі для катэхізацыі дзяцей у парафіях, а таксама вось ужо трэці год запар арганізоўваем Конкурс на веданне Святога Пісання сярод дзяцей.
У нас таксама ёсць валанцёр, які навучае настаўнікаў для глуханямых.
- З якімі словамі, Вы звярнуліся б да нашых чытачоў?
- Гэты свет ніколі не будзе дасканалым, але разам мы яго зможам зрабіць трохі лепш. Самае галоўнае - дапамагаць і падтрымліваць адзін аднаго.
* - праект «Карытас - Бэтэль» працуе ў Віцебску, Глыбокім, Мёрах. Ён накіраваны на аказанне маральнай, сацыяльнай і матэрыяльнай падтрымкі інвалідам з асаблівасцямі псіхафізічнага развіцця і парушэннямі апорна-рухальнага апарата.
